روش تدریس مشارکتی

روش یادگیری  مشارکتی:

روش مشارکتی نوعی از فعالیتهای آموزشی است که در آن دانش آموز به منظور تسلط بر محتوا و آموزش به صورت گروهی کار میکند . اعضای هر گروه از دان آموزان با موفقیت تحصیلی بالا و متوسطه و پایین تشکیل شده است .

دو عامل مهم روش یادگیری مشارکتی

1- ساختار مشوق مشارکتی: منظور از ساختار مشوق مشارکتی این است که دانش آموزانی که به صورت مشارکتی فعالیت میکنند در دریافت پاداشت به هم وابسطه اند.

2- ساختار وظیفه ی مشارکتی: منظور از ساختار وظیفه مشارکتی این است که به دانش آموز اجازه میدهد با هم بر روی بعضی از وظایف کار کنند و کوششهای خود را به منظور دستیابی به اهداف آموزشی هماهنگ و همسان سازند .

دو هدف عمده روش آموزشی مشارکتی

1- بهبود درک و فهم و مهارتهای شناختی دانش آموزان در موضوعاتی که تدریس میشود

2-  افزایش مهارت در مقابل اجتماعی و احترام به خرده فرهنگ های موجود در مدرسه

رویکردهای مختلف روش یادگیری مشارکتی

یادگیری مشارکتی در طول دهه‌های گذشته رویکردهای مختلفی ارائه داده، که بهترین آنها عبارتند از :

1-تقسیم بندی دانش آموزان به گروه های پیشرفت تحصیلی       2- گروههای بازی – مسابقه

3-گروههای مبتنی بر استقلال فردی                                          4- فعالیت های تکمیلی                                        

نا گفته نماند هر کدام از روش های  مذکور از نظرات فشار نوع وظیفه ای که دانش آموزان انجام میدهند تفاوت دارند. یعنی در بعضی از رویکردها دانش آموزان به صورت گروهی تکالیف و وظایف خود را انجام میدهند و در رویکرد دیگر ممکن است وظایف بین انحصای گروه تقسیم نشده باشد . و در صورت لزوم از دیگری کمک بگیرد. اما وجه مشترک همه آنها، پیشرفت تحصیلی بر اساس کمک و مساعدت به یکدیگر است .

ساختار ویژگی های خاص روش یادگیری مشارکتی:

اصولاً این سوال مطرح است که چه تفاوتهای اساسی بین روش مشارکتی و سایر فعلیتهای آموزشی مربوط به گروههای کوچک وجود دارد. که عامل اصلی تفکیک و تمایز روش یادگیری مشارکتی از سایر گروههای کوچک را می توان در عامل انگیزه جستجو کرد . چرا که انگیزه در راهبردهای آموزشی بسیار مهم است. و باید از  سه ویژگی مهم برخوردار باشد .

1-اهداف گروهی             2- مسئولیت فردی               3- فرصتهای برابر برای یادگیری

اهداف گروهی

در این رویکرد کار گروهها براساس ارتقای هر عضو در سطوح مختلف پیشرفت تحصیلی مورد شناسایی قرار می‌گیرد. هدف افتخار گروهی و ارتقای موقعیت گروه است. و این ویژگی دانش آمزان تشویق می‌کند که به همه گروههای خود مساعدت نمایند. چرا که عدم موفقیت آنها در امتیازشان مؤثر خواهد بود. علاوه بر پاداش گروهی به دلیل حمایت از کمکهای متقابل و ایجاد تعامل بر ایجاد روابط اجتماعی هم مؤثر خواهد بود.

مسئولیت فردی

بستگی به میزان تلاش فرد در فرایند آموزش دارد. به طور جداگانه ای مورد ارزشیابی قرار می گیرند تأکید بر این مسئولیت سبب می شود که همه اعضای گروه وظایفشان را به نحو مطلوب انجام دهند تا موجب کاهش نمره دیگران نشوند.

فرصتهای برابر برای  یادگیری

بوسیله نظام نمره گذاری بر مبنای عملکرد پیشین اعضای گروه تضمین می شود. نه بر اساس رسیدن به سطح پیشرفت آزمونهای هنجاری یا آموزش های معیاری، در واقع فرصتهای برابر مشخص می سازد که رشد و ارتقاء نسبت به گذشته پایه و اساس شناخت گروه است نه نمره مطلق پیشرفت تحصیل. سپس یکی از کارکردهای مؤثر روش مشارکتی اینکه دانش آموزان می توانند تعامل و چالش را تجربه کنند و بسوی پیشرفت تحصیلی گام بردارند.

مراحل اجرای روش یادگیری مشارکتی

1-معلمان سازه های درس را که فراگیران دانش یا مهارت کنترل آنرا ندارند کنترل کنند.

2- علاقه دانش آموزان را برانگیزانند و آنان را وادار به فعالیت سازند.

3- محتوای درس ماهیتاً متناسب با زمان تدریس و مطلوب و ارزشمند برای تلاش دانش آموزان باشد.

چهار مرحله بسیار مهم در مورد اجرای روش مشارکتی

1- ارائه یا معرفی محتوا: یعنی مرور اجمالی ساختار مربوط به دانش و فرایند است یعنی علم محتوای درس را ارائه می دهد و همانند هر راهبرد دیگری اثر بخش این اجرا زمینه یادگیری بالقوه را فراهم می سازد . در واقع معلم همواره نقش ارائه دهنده محتوا، راهنما منتقد یا مساعدت کننده را بازی می کند و منابع مواد آموزشی را برای فهم محتوای درس فراهم می سازد.

2- تمرین مهارت یا توسعه فعالیتهای آموزشی در گروههای نامتجانی: دو عامل مهم ساختار  وظیفه و نامتجانی بودن اثر بخش گروههای یادگیری را فراهم می کنند. مثلاً هر گروه از (زن ، مرد ) افرادی با پیشرفت تحصیل پایین ،متوسط و بالا – طبقات قومی ، نژادی و مذهبی مختلف تشکیل می شود ، گروههای نامتجائی با عقاید تحصیلی همراه با تواناییهای مختلف بیشتر اهداف تحصیلی را دنبال می کند.

3- ارزشیابی دانش آموزان به طور انفرادی: در این مرحله بدون کمک اعضای گروه هر دانش آموز باید تسلط خود را بر محتوای درس در یک ارزشیابی انفرادی نشان دهد.

4- باز شناسی گروه و ارائه پاداش: در این مرحله موفقیت گروه بوسیله میانگین نمره های افراد گروه شناخته می شوند. مثلاً اگر علی عضو گروه (الف) در آزمون هفتگی پیشرفت قابل توجهی از خود نشان می دهد ، گروه او به دلیل سهیم بودن در یادگیری او به گرفتن درجه یا جایزه ای مفتخر شود.

محاسن روش مشارکتی

1-پیشرفت تحصیلی: هدف و ارتقای عملکرد دانش آموزان در وظایف مهم علمی و آموزشی است.

2- ارتقای روابط اجتماعی: هدف گسترش روابط اجتماعی فراتر از سطح تحصیلی، محلی و خانوادگی است و همکاری گروهی در وظایف عمومی را فراهم می کند.

3- مهارت حل مسأله مشارکتی: یکی از مهمترین مشارکت در دنیای  امروزی است که فراگیران مهارتهای مشارکت و همکاری را می آموزند و فضای وحدت و یکدلی را حاکم می سازد

 

منبع:خلاصه کتاب مهارت های آموزشی و پرورشی دکتر حسن شعبانی برگرفته از سایتwww.modirkade.ir